สารบัญ
ชื่ออื่น
ยากำลังราชสีห์
ที่มาของตำรับยา
ศิลาจารึกตำรายาวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์) [1, 2]
“ยาชื่อกำลังราชสีห์ เอาผลจันทน์ ดอกจันทน์ กระวาน กานพลู เลือดแรด สิ่งละส่วน โกฐสอ โกฐเขมาโกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา โกฐหัวบัว เทียนดำ เทียนแดง เทียนขาว เทียนข้าวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน สิ่งละ ๒ ส่วนเจตมูลเพลิง สะค้าน ดีปลี ขิงแห้ง รากช้าพลู ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกสารภี เกสรบัวหลวง ดอกมะลิ ดอกจำปา ดอกกระดังงา ดอกคำ กฤษณา กระลำพัก ชะลูด ขอนดอก อบเชยเทศ ชะเอมเทศ จันทน์แดง จันทน์ขาวสิ่งละ ๔ ส่วน ฝางเสน ๙ ส่วน ต้มตามวิธีให้กิน บำรุงโลหิตให้งามบริบูรณ์วิเศษนัก ฯ”
สูตรตำรับยา
สูตรตำรับยา ประกอบด้วยตัวยา 36 ชนิด รวมปริมาณ 117 ส่วน ดังนี้
| ตัวยา | ปริมาณตัวยา |
|---|---|
| ฝางเสน | 9 ส่วน |
| กระดังงา | 4 ส่วน |
| กระลำพัก | 4 ส่วน |
| กฤษณา | 4 ส่วน |
| ขอนดอก | 4 ส่วน |
| ขิงแห้ง | 4 ส่วน |
| คำไทย | 4 ส่วน |
| จันทน์ขาว | 4 ส่วน |
| จันทน์แดง | 4 ส่วน |
| จำปา | 4 ส่วน |
| เจตมูลเพลิงแดง | 4 ส่วน |
| ชะพลู | 4 ส่วน |
| ชะลูด | 4 ส่วน |
| ชะเอมเทศ | 4 ส่วน |
| ดีปลี | 4 ส่วน |
| บัวหลวง | 4 ส่วน |
| บุนนาค | 4 ส่วน |
| พิกุล | 4 ส่วน |
| มะลิ | 4 ส่วน |
| สะค้าน | 4 ส่วน |
| สารภี | 4 ส่วน |
| อบเชยเทศ | 4 ส่วน |
| โกฐเขมา | 2 ส่วน |
| โกฐจุฬาลัมพา | 2 ส่วน |
| โกฐเชียง | 2 ส่วน |
| โกฐสอ | 2 ส่วน |
| โกฐหัวบัว | 2 ส่วน |
| เทียนขาว | 2 ส่วน |
| เทียนข้าวเปลือก | 2 ส่วน |
| เทียนดำ | 2 ส่วน |
| เทียนแดง | 2 ส่วน |
| เทียนตาตั๊กแตน | 2 ส่วน |
| กระวาน | 2 ส่วน |
| กานพลู | 2 ส่วน |
| ดอกจันทน์ | 2 ส่วน |
| ลูกจันทน์ | 2 ส่วน |
สรรพคุณ
บำรุงโลหิต
รูปแบบยา
ยาต้ม อ่านเพิ่มเติม
ขนาดและวิธีการใช้
ครั้งละ 100-200 มิลลิลิตร ดื่มวันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหาร เช้าและเย็น ดื่มขณะยายังอุ่น ยา 1 หม้อ ใช้ติดต่อกัน 5-7 วัน โดยให้อุ่นน้ำสมุนไพรทุกครั้งก่อนใช้ยา
ข้อควรระวัง
ควรระวังการใช้กับผู้ป่วยที่มีประวัติแพ้เกสรดอกไม้
ข้อห้ามใช้
ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์และผู้ที่มีไข้
ข้อมูลเพิ่มเติม
ในสูตรตำรับนี้เดิมมีตัวยา “เลือดแรด” ซึ่งเป็นสัตว์วัตถุ แต่ได้ตัดออกจากสูตรตำรับเนื่องจากแรดเป็นสัตว์สงวนใกล้สูญพันธุ์และเป็นสัตว์ที่อยู่ใน “อนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดพันธุ์สัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITES)”
เอกสารอ้างอิง
- สำนักคุ้มครองภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก. ชุดตำราภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย ฉบับอนุรักษ์ ตำราการแพทย์แผนไทยในศิลาจารึกวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์) เล่ม 3. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ในพระบรมราชูปถัมภ์; 2557. หน้า 249.
- ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง การประกาศกำหนดตำราการแพทย์แผนไทยของชาติและตำรับยาแผนไทยของชาติ พ.ศ. 2558. (2558, 30 พฤศจิกายน). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 132 ตอนพิเศษ 317 ง. หน้า 1-80.
ที่มา
- หนังสือรายการตำรับยาแผนไทยแห่งชาติ ฉบับ พ.ศ.2564, กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, กระทรวงสาธารณสุข
