ตำราเภสัชกรรมแผนโบราณของไทยใช้วิธีการปรุงยาพอกจากสมุนไพรสดหรือสมุนไพรแห้งไว้ว่า เตรียมจาก “ยาประสมแล้ว ตำให้แหลก ใช้พอกบริเวณที่ต้องการ” โดยการนำสมุนไพรมาประสม ตำให้แหลก นำมาสุมหรือพอกบริเวณที่ต้องการ มีตั้งแต่พอกฝี พอกเข่าแก้ปวด พอกหัวแม่เท้าให้ตาสว่าง หรือสุม เช่น กระหม่อม
กระบวนการผลิตยาพอก หรือ ยาสุม
- นำสมุนไพรตามสูตรตำรับมาทำความสะอาด จากนั้นนำมาหั่น สับ หรือโขลกให้แหลก เพื่อให้ตัวยามีขนาดตามต้องการ
- ผสมกระสาย (ถ้ามี) เช่น สุรา น้ำซาวข้าว
- นำตัวยาพอกหรือสุมบริเวณที่ต้องการ หรือนำตัวยาห่อผ้าและนำมาพันบริเวณที่ต้องการ เช่น พันตัวยารอบหัวเข่า บรรเทาปวด
ที่มา
- หนังสือรายการตำรับยาแผนไทยแห่งชาติ ฉบับ พ.ศ.2564, กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, กระทรวงสาธารณสุข
